۱-۱ تعریف و هدف رشته
دوره کارشناسی رشته اقتصاد در اولویت کارگروه اقتصاد شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی قرار گرفت و پیش نویس برنامه جديد دوره کارشناسی علوم اقتصادی بر اساس محورهای ذیل در اوایل سال ۱۳۹۱ تدوین گردید.
تقویت آگاهی دانشجو از تحولات جاری در اقتصاد جهانی از طریق
پیش نویس تهیه شده شامل عناوین دروس و سرفصل ها، جهت نظر سنجی برای ۲۸۶ نفر از اعضای هیت علمی ۲۵ مرکز دانشگاهی و پژوهشی سراسر کشور ارسال گردید.
۸۰ نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور به صورت کتبی و مصاحبه، اعلام نظر نمودند که متن این اظهار نظرها در دبیرخانه شورای تحول موجود است. با استفاده از اظهار نظرهای دریافت شده از استادان، پیش نویس اولیه بازنگری شد و اعضای کارگروه اقتصاد از سال ۱۳۹۲ تا اواخر ۱۳۹۵ با مشارکت سایر اساتید اقتصاد، موضوع عناوین و تدوین سرفصل ها را مورد مطالعه و بررسی قرار دادند. در نهایت، برنامه جديد در هشتاد و یکمین جلسه کارگروه اقتصاد مورخ ۰۹/۱۰/۱۳۹۵
نهائی و به تصویب رسید و سپس در یکصد و سی و هفتمین جلسه شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی مورخ ۰۱/۰۳/۱۳۹۶
تصویب شد.
در بخش دوم، به سوابق برنامه جاری دوره کارشناسی رشته علوم اقتصادی اشاره می شود و در بخش سوم دلايل تجميع گرایش های موجود در دوره کارشناسی در برنامه جلال مطرح می گردد.
معیارهای تدوین برنامه جدید موضوع بخش چهارم است و ساختار کلی برنامه جاله یاد کارشناسی علوم اقتصادی شامل جداول دروس اجباری و اختیاری در بخش پنجم مطرح می گردد.
تاریخچه مختصری از سوابق برنامه جاری دوره کارشناسی رشته علوم اقتصادی از تصر بی، برنامه فعلی رشته علوم اقتصادی در سطح کارشتاسی سال های زیادی می گذرد. خلاصه ای از مراحل مختلف تصویب و بازنگری این برنامه به شرح ذیل است:
الف – برنامه آموزشی رشته علوم اقتصادی در تاریخ ۱۱۲۳
۱۳۶۲ به تصویب ستاد انقلاب فرهنگی سایق رسید و پس از ابلاغ به وزارت فرهنگ و آموزش عالی در کلیه دانشگاهها و موسسات آموزشی که مجوز ارائه برنامه مزبور را داشتند به اجرا در آمد.
ب- پس از دو سال از اجرای برنامه یاد شده، کمیته برنامه ریزی آموزشی اقتصاد و امور بازرگانی به منظور ارزیابی کارایی این برنامه، شروع به نظر خواهی از موسسات مجری نمود. بر اساس پیشنهادها و اصلاحات رسیده از واحدهای یاد شده، کمیته مزبور، تجديد نظر در برنامه کارشناسی متری را آغاز کرد و یک برنامه تجدید نظر شده پیشنهادی تهیه نمود.
ج- برنامه اخیر مجددا برای همه مؤسسات آموزشی مجری و همچنین به بخش های برنامه ریزی و آموزشی وزارتخانه هایی که وزبر مربوط عضو شورای اقتصاد بودند و نیز به سایر مؤسسات اقتصادی کشور نظیر بانک مرکزی و بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران فرستاده شد. پس از دریافت پیشنهادها و اظهار نظرهای موسسات نامبرده، تجدیدنظرهای برنامه کارشناسی اقتصاد از مهر ماه ۱۳۶۵ در کمیته برنامه ریزی آموزشی شروع شد و پیشنهاد های رسیده در جلسات هفتگی کمینه از تاریخ مزبور تا آبان ماه ۱۳۶۶ مورد رسیدگی قرار گرفت.
د- نتیجه اقدامات فوق الذکر این بود که برخی ضوابط آموزشی مصوب تغییر کرد که از جمله آنها می توان تقليل واحدهای آموزشی دوره از ۱۶۶-۱۶۲ واحد به ۱۴۶-۱۴۲ را نام برد. تعدادی از وزارتخانه ها و مؤسسات اقتصادی کشور خواستار اجرای دوره کارشناسی علوم اقتصادی با تکیه بر زمینه تخصصی خام شده بودند.
بنابراین لازم بود که در این تجدید نظرها، از تجربیات اجرای برنامه بهره برداری شود. سپس پیشنهادهایی که رسیدن
به اهداف برنامه را تسریع می کرد به متن برنامه اضافه شد تا نیاز آموزشی موسسات متقاضی برای ارائه زمینه های تخصصی به نحو مطلوبی تأمین گردد.
سرانجام، برنامه تجدید نظر شده رشته علوم اقتصادی با ۱۴۵ واحد و شش گرایش (اقتصاد نظری، اقتصاد بازرگانی، اقتصاد صنعتی، اقتصاد حمل و نقل، اقتصاد پول و بانکداری و اقتصاد کشاورزی) تهیه گردید.
۱-۲ هدف رشته
هدف از دوره کارشناسی علوم اقتصادی تربیت کارشناسانی است که با کسب اطلاعات عمومی و جامع در رشته اقتصاد بتوانند:
الف – وارد مشاغل عمومی در بخش های دولتی، تعاونی و خصوصی بشوند به ظرفیت کافی برای کسب مهارت های تخصصی به دست آورند تا بتوانند در مشاغلی که نیاز به تخصص های فنی حرفه ای دارد (بانکها، بیمه، شرکت های تجاری و مالی تخصصی و نظایر آن جذب شوند.
ب – ظرفیت علمی کافی برای ادامه تحصیل در دوره های کارشناسی ارشد را کسب نماینا۔۔ با توجه به معیارهای سه گانه فوق الذكر به نظر رسید که ارائه یک دوره کارشناسی علوم اقتصادی (بدون گرایش) بتواند این اهداف را بهتر تأمین نماید.
گرایش های موجود در دوره کارشناسی از چنان سطح تخصصی برخوردار نیست که دانش آموختگان کارشناسی بتوانند با یکی از آن گرایش ها بتوانند مسئولیت های تخصصی در سازمان ها و نهادهای اقتصادی را بپذیرند.
این تخصص ها را می توان در دوره های کارشناسی ارشد و دکتری ارائه نمود که قرار است در بازنگری برنامه های کارشناسی ارشد و دکتری انجام شود.
سازمان ها با نهادهای اقتصادی در بخش های دولتی، تعاونی و خصوصی معمولا در آگهی های استخدامی، متقاضی دانش آموختگان کارشناسی اقتصاد هستند و جز در موارد بسیار نادر تأکیدی بر گرایش ندارند.
شاید در سال های گذشته چنین تأکیدهایی وجود داشته اما با توجه به گسترش دوره های کارشناسی ارشد تخصصی و دکتری در اقتصاد، هم اکنون دوره کارشناسی اقتصاد معمولا به صورت یک دوره عمومی مدنظر قرار می گیرد و لذا سازمان های دولتی و خصوصی، بعد از استخدام دانش آموختگان دوره کارشناسی، رأسا دوره های کوتاه مدت آموزش های فنی و حرفه ای را برای این دسته از استخدام شدگان برگزار می نمایند.
با بررسی ۲۰ دانشگاه برتر جهان، ملاحظه شد که دوره کارشناسی علوم اقتصادی به صورت عمومی بوده و اساسا فاقد گرایش تخصصی می باشد.
بازنگری برنامه آموزشی دوره کارشناسی رشته اقتصاد با توجه به پنج معیار به شرح ذیل انجام شده است:
الف – تفریث دروس مرتبط با اقتصاد اسلامی
ب – بومی سازی و تقویت دروس مرتبط با اقتصاد ایران
ج- تقربت دروس کلیدی
د- معرفی دروس بین رشته ای به منظور تقویت قدرت تحلیلی دانشجویان اقتصاد
و – معرفی دروس جدید به منظور آشنا کردن دانشجویان با مسائل جاری در اقتصاد منطقه ای و جهانی
۱-۳ طول دوره و شکل نظام
در برنامه جاری طول دوره کارشناسی علوم اقتصادی در هر شش گرایش، چهار سال است و نظام آموزشی آن واحدی است. تمامی دروس در هشت نیمسال تحصیلی ارائه می شود.
طول هر نیمسال تحصیلی ۱۶ هفته است. مدت هر واحد نظری ۱۶ ساعت و هر واحد عملی ۳۲ ساعت در طول یک نیمسال تحصیلی است.
مشخصات کلی، برنامه و سر فصل دروسی که در حال حاضر در دوره کارشناسی رشته علوم اقتصادی برای دانشگاه های کل کشور تعریف شده و در حال اجراست مربوط به سیصد و بیستمین مصوبه جلسه شورای عالی برنامه ریزی مورخ ۲۳/۰۷/۱۳۷۵می باشد.
در طرح جدید، تعداد واحدهای درسی به ۱۴۰ واحد رسیده است. در قالب جدید، با حذف گرایش ها، دروس این دور در سه دسته طبقه بندی می شوند که عبارتند از دروس پایه، دروس تخصصی و دروس اختیاری
دروس پایه ۲۲ واحد
دروس تخصصی ۸۶ واحد
دروس اختیاری ۱۰ واحد